” 9 Δεκεμβρίου 1990 ανοίγει τις πόρτες του το 1ο οικοτροφείο της νεοσύστατης μη κερδοσκοπικής Θεσσαλική Εταιρεία Ψυχικής Υγείας, Περίθαλψης – Αποκατάστασης (Θ.Ε.Ψ.Υ.Π.Α) για την έξοδο χρόνιων ψυχικά αρρώστων από τα ψυχιατρικά άσυλα της χώρας μας και την επανένταξή τους (μετά από εγκλεισμό 20, 30 και 40 χρόνων) στις τοπικές κοινωνίες στις οποίες γεννήθηκαν , έζησαν και μεγάλωσαν.
Επιμέλεια Σβάρνα Γεωργία
Στο οικοτροφείο «Ορφέας» θα διαμένουν, ως πολίτες πλέον, 16 πρώην έγκλειστοι του ψυχιατρικού ασύλου της Λέρου, 6 γυναίκες και 10 άντρες. Ζουν «εν ελευθερία» εκπαιδευόμενοι να αποκτήσουν την αυτονομία τους στην κοινωνική ζωή με την αγάπη και τη φροντίδα των εργαζόμενων της ΘΕΨΥΠΑ και των κατοίκων της γειτονιάς των εργατικών πολυκατοικιών της Νεάπολης.
Περίπου 4.500 Έλληνες πολίτες άτομα με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας και ανάλογα προβλήματα νοητικής στέρησης είχαν μεταφέρθηκαν από την ηπειρωτική Ελλάδα στο Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου από το 1958 έως το 1981.
Η κρατική δικαιολογία ήταν ο κορεσμός των υπόλοιπων ψυχιατρείων. Οι αληθείς λόγοι ήταν να φροντιστούν ψυχικά ασθενείς που επέζησαν της γερμανοϊταλικής κατοχής και ενός εμφυλίου πολέμου που οι συμπολίτες τους τους θεωρούσαν επικίνδυνους για τη δημόσια τάξη και δυστυχώς η επιστημονική κοινότητα δεν αντέτασσε τον δικό της λόγο σε μια Ελλάδα ερειπωμένη και πάμφτωχη από δυο σκληρούς πολέμους.
Οι συνθήκες διαβίωσης των ψυχικά αρρώστων στο μουσολινικό στρατόπεδο της Λέρου ήταν απαράδεκτες, άθλιες και απάνθρωπες. Στη δεκαετία του ’60 στο νησί ζούσαν σε απομόνωση ψυχικά άρρωστοι, πολιτικοί εξόριστοι και 100 λεπροί. Οι σκηνές που κατέγραψε το 1989 για λογαριασμό του βρετανικού Channel 4 η σκηνοθέτης Τζέιν Γκάμπριελ ( πέρα ως πέρα αληθινές) συγκλόνισαν: άνθρωποι χωρίς στοιχειώδη δικαιώματα, χωρίς ίχνος ατομικότητας, περιφέρονταν γυμνοί ή με ελάχιστα ρούχα όλη τη μέρα, έτρωγαν με τα χέρια φαγητό αρκετοί εξ’ αυτών γευμάτιζαν με τις αλυσίδες με τις οποίες ήταν δεμένοι.
Το 1990 η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα επαναχρηματοδότησε το πρόγραμμα 815/84 {που είχε διακοπεί λόγω κακής χρήσης της παρεχόμενης οικονομικής ευρωπαϊκής βοήθειας) για την αποασυλοποίηση των αρρώστων και την ψυχοκοινωνική τους επανένταξη. Εθελοντικές ομάδες επαγγελματιών ψυχικής υγείας αναλαμβάνουν το έργο. Μέσα στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου για την Ψυχική Υγεία που συνέταξε η επιτροπή ψυχικής υγείας του ΚΕΣΥ και ενέκρινε η Κυβέρνηση και η τότε ΕΟΚ.
Τότε ιδρύθηκε η Θ.Ε.Ψ.Υ.Π.Α ως φορέας ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα για να συμβάλει με τον επιστημονικό λόγο και την πρακτική εφαρμογή του στη δημιουργία συστήματος υγειονομικής περίθαλψης ψυχικά ασθενών «εκτός των τοξικών ψυχιατρικών ασύλων.
9 Δεκεμβρίου 1990 το οικοτροφείο Ορφέας ανοίγει τις πόρτες για να υποδεχθεί τους πρώτους αρρώστους από τη Λέρο. Χρειάστηκε παρέμβαση 6 μηνών στο εκεί ψυχιατρείο της Λέρου, ώστε η ομάδα των επαγγελματικών ψυχικής υγείας με επικεφαλής τον Ψυχίατρο κο. Δημήτρη Κανδύλη να γνωρίσει τους ασθενείς να τους κάνει να αισθανθούν ασφάλεια ώστε να μεταφερθούν, με τη δική τους συναίνεση, στο οικοτροφείο της Λάρισας. Λίγους μήνες αργότερα, το Μάρτιο του 1991 επιτροπή εμπειρογνωμόνων Καθηγητών ψυχιατρικής της Κομισιόν, υπεύθυνη για θέματα της επιβαλλόμενης Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης της Ελλάδας, επισκέπτεται το οικοτροφείο Χρόνιων Ψυχωτικών ασθενών «Ορφέας».
Σκοπός της επίσκεψης ήταν η διερεύνηση των νέων συνθηκών διαβίωσης αυτών των ασθενών. Και αυτό που αντίκρισαν μόνο ενθουσιασμό τους προκάλεσε. Σε συνέντευξή τους σε εφημερίδα της Λάρισσας αναγνωρίζουν και ομολογούν δημόσια τη συντελεσθείσα πρόοδο. Επιβραβεύουν τη ΘΕΨΥΠΑ για το έργο της. Ο Δανός καθηγητής Ψυχιατρικής στο Άαρχους λέγει στη συνέντευξή του πως «θα επιθυμούσα να είχα ένα ανάλογο κέντρο και στην πατρίδα μου».
Το 1992 η Θ.Ε.Ψ.Υ.Π.Α η ιδρύει τρία προστατευμένα θεραπεύτηκα διαμερίσματα όπου διαβιούν σε συνθήκες ημιαυτόνομης διαβίωσης ασθενείς με ψυχικά νοσήματα, οι οποίοι ένα χρόνο μετά το 1993 συμμετέχουν σε προγράμματα επαγγελματικής αποκατάστασης ΑΜΕΑ που υλοποιεί η Θ.Ε.Ψ.Υ.Π.Α.
Το 1995 ιδρύει τον Συμβουλευτικό σταθμό, παρέχοντας υποστηρικτικές και συμβουλευτικές ψυχοθεραπείες σε άτομα που διαβιούν στη κοινότητα.
Από το 1996 έως το 2000 υλοποιεί 16 προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης για ΑΜΕΑ στα πλαίσια του προγράμματος « Καταπολέμηση του αποκλεισμού από την Αγορά Εργασίας».
Το 2000 ξεκινά η λειτουργία του ξενώνα Μελάμπους φιλοξενώντας ασθενούς από το Δρομοκαϊτειο. Το 2003 στα πλαίσια του προγράμματος Ψυχαργώς, ιδρύει 4 οικοτροφεία στη πόλη των Φαρσάλων, στο Τύρναβο, στη Καρδίτα και στα Τρίκαλα συμμετέχοντας στην αποσυλοποίηση του ψυχιατρείου της Πέτρας Ολύμπου.
Το 2005 ιδρύει το κέντρο ημέρας προσφέροντας υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης σε άτομα που ζουν στη κοινότητα μόνα ή με τις οικογένειες του και έχουν ιστορικό ψυχικής διαταραχής
Από το 2007 λειτουργούν άλλα δύο οικοτροφεία στη πόλη της Λάρισας.
Σε μία πορεία 30 ετών, η Θ.Ε.Ψ.Υ.Π.Α. αναλαμβάνοντας σημαντικές πρωτοβουλίες στο τομέα της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης δημιούργησε στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας ένα μεγάλο δίκτυο προστατευμένων δόμων στέγασης εξασφαλίζοντας σε πάνω από 250 ασθενείς που νοσηλευόταν επί πολλά έτη στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Πέτρας Ολύμπου και σε άλλα ψυχιατρεία και δημόσιες δομές, εναλλακτικές δυνατότητες στο θέμα της κατοικίας (οικοτροφεία, ξενώνες, διαμερίσματα). Η μετακίνηση 92 χρονίων ψυχικά αρρώστων από το ψυχιατρείο της Πέτρας Ολύμπου σε δομές της ΘΕΨΥΠΑ στην Περιφέρεια Θεσσαλίας ήταν εκείνη που «έκλεισε αυτό το ψυχιατρείο» όπως το απαιτούσε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Το απαιτούσε για ανθρωπιστικούς και επιστημονικούς λόγους υποστηρίζοντας τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών, που η ασθένειά τους σε καμμιά περίπτωση δεν τους στερεί αναιτιολόγητα τα πολιτικά τους δικαιώματα.
Οι δράσεις της Θ.Ε.Ψ.Υ.Π.Α στοχεύουν στην αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας χωρίς να εμποδίζουν το άτομο να παραμείνει ενεργός πολίτης, μέσα στο οικογενειακό του περιβάλλον, με αυτονομία, οικονομική δράση και κοινωνική ένταξη.
Από την εποχή της ίδρυσης της έως σήμερα η Θ.Ε.Ψ.Υ.Π.Α μεριμνά:
• για τα άτομα με ψυχική διαταραχή ή νοητική υστέρηση με τη δημιουργία και λειτουργία δομών προστατευόμενης στέγασης.
• για την ψυχοεκπαίδευση των ψυχικά ασθενών και των οικογενειών τους.
• για την κοινωνική επανένταξη των ψυχικά ασθενών
• για την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στην κοινότητα
• την αποστιγματοποίηση του ψυχικά αρρώστου
Τέλος με την δράση της στην κοινότητα μέσω διαλέξεων η Θ.Ε.Ψ.Υ.Π.Α συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας μας όσον αφορά στην Ψυχική Υγεία και στην αντιμετώπιση του κοινωνικού στίγματος που συνοδεύει τη ψυχική ασθένεια.
Μέσω όλων αυτών των δράσεων η ΘΕΨΥΠΑ κατάφερε τελικά να βελτιώσει τη στάση της κοινωνίας προς τον ψυχικά ασθενή και τη θέση του τελευταίου στα δρώμενα της πόλης μας.
