Πρώτο θέμα σε μεγάλα ξένα ΜΜΕ είναι η έρευνα που αναφέρεται στον ρόλο της Κύπρου στη ροή χρημάτων Ρώσων ολιγαρχών παρακάμπτοντας της Δυτικές κυρώσεις. Τα αρχεία που διέρρευσαν, χρονολογούνται από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έως τον Απρίλιο του 2022 και περιλαμβάνουν εμπιστευτικούς ελέγχους, οργανογράμματα, οικονομικές καταστάσεις, αιτήσεις τραπεζικών λογαριασμών και μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Το θέμα κυριαρχεί σε διεθνή ΜΜΕ παγκόσμιας εμβέλειας, ενώ ήδη υπάρχουν «σκιές» για την ελληνική διάσταση στο σκάνδαλο της Κύπρου.
Σε δημοσιογραφικά γραφεία διακινούνται, μάλιστα, πληροφορίες για εμπλοκή επιχειρηματιών, δικηγορικών γραφείων ακόμη και τραπεζών στην Ελλάδα – προσώπων και εταιρειών που έχουν άμεση σχέση με την Κύπρο – χωρίς ωστόσο η διάσταση αυτή να αποτυπώνεται στα έγγραφα που έχουν δει μέχρι τώρα το φως της δημοσιότητας.
Δύο στους τρεις κορυφαίους Ρώσους ολιγάρχες του Forbes
Μεταξύ των Ρώσων πελατών στους οποίους έχει επιβληθεί κυρώσεις, η ICIJ (Διεθνής Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων) εντόπισε 44 PEP, δημόσιους αξιωματούχους, συγγενείς τους ή άλλους συνδεδεμένους με κρατικές εταιρείες ή οργανισμούς που κρίθηκε ότι αξίζουν ελέγχου λόγω αυξημένου κινδύνου διαφθοράς ή άλλης παράνομης δραστηριότητας. Επιπλέον, μεταξύ των 104 Ρώσων δισεκατομμυριούχων που εντοπίστηκαν το 2023 το περιοδικό Forbes, τα δύο τρίτα – συνολικά 67 άτομα – εμφανίζονται επίσης στα «Cyprus confidential» όπως τιτλοφορείται η έρευνα για την Κύπρο- μαζί με μέλη της οικογένειάς τους, ως πελάτες εταιρειών παροχής επαγγελματικών υπηρεσιών στο νησί.
Συνολικά, η ICIJ βρήκε σε αυτά τα έγγραφα που διέρρευσαν σχεδόν 800 εταιρείες και καταπιστεύματα εγγεγραμμένα σε μυστικές δικαιοδοσίες που ανήκαν ή ελέγχονταν από Ρώσους που έχουν τιμωρηθεί από το 2014. (Σημειώνεται ότι οι δικαιοδοσίες απορρήτου είναι χώρες και περιοχές που παρέχουν καθεστώς χαμηλής φορολογίας και ανωνυμία εταιρικής ιδιοκτησίας, περιορίζουν την πρόσβαση στα έγγραφα της εταιρείας και μπορεί να είναι πιο επιεικής έναντι του οικονομικού εγκλήματος).
Η ανάλυση έδειξε ότι οι εταιρείες παροχής επαγγελματικών υπηρεσιών εργάζονταν επίσης για εταιρείες ελεγχόμενες από τη Ρωσία που ήταν εγγεγραμμένες στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, στο νησί της Μάγχης του Τζέρσεϋ, στη Νήσο του Μαν στη Θάλασσα της Ιρλανδίας, Λιχτενστάιν, Χονγκ Κονγκ και αλλού. Ενώ πολλές από τις εγγεγραμμένες οντότητες είναι εταιρείες – κελύφη χωρίς υπαλλήλους ή επιχειρήσεις, ορισμένες είναι θυγατρικές βιομηχανικών κολοσσών – όπως η χαλυβουργία Evraz, η οποία προμηθεύει τις περισσότερες από τις σιδηροτροχιές που χρησιμοποιεί η Ρωσία για τη μεταφορά όπλων και πυρομαχικών στα στρατεύματά της στην Ουκρανία.
Τα πιο πρόσφατα Κυπριακά έγγραφα που διέρρευσαν χρονολογούνται τον Απρίλιο του 2022 (με μερικά αρχεία που χρονολογούνται αργότερα), επομένως δεν δείχνουν εάν κάποιος από τους παρόχους συνέχισε να συνεργάζεται με πελάτες που πλήττονται από δυτικές κυρώσεις έκτοτε.
Ιδιωτικές συναυλίες με Amy Winehouse και Red Hot Chili Peppers
Συνολικά, τα 3,6 εκατομμύρια έγγραφα διέρρευσαν – παρόλο που αντιπροσωπεύουν ένα μικρό κλάσμα των αρχείων της υπεράκτιας βιομηχανίας της Κύπρου. Όπως σημειώνεται στην έρευνα της ICIJ, αποκαλύπτεται ότι το κράτος μέλος της ΕΕ υπήρξε ένας τεράστιος οικονομικός κόμβος για τη Ρωσία του Πούτιν.
Τα έγγραφα δίνουν επίσης μια ματιά για τον πλούσιο τρόπο ζωής των ολιγαρχικών: τα σούπερ γιοτ τους, τις ανεκτίμητες συλλογές τέχνης των Matisse, Monet και Lucian Freud και τις ιδιωτικές συναυλίες τους με την Amy Winehouse, τους Red Hot Chili Peppers και άλλους ροκ σταρ.
Η έρευνα αποκαλύπτει, για παράδειγμα, πώς ο παγκόσμιος λογιστικός κολοσσός PwC, παλαιότερα γνωστός ως PricewaterhouseCoopers, έθεσε το γραφείο του στην Κύπρο και τους 1.100 υπαλλήλους του στην υπηρεσία των συμμάχων του Πούτιν εν μέσω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αποκαλύπτεται ακόμη, πώς η PwC βοήθησε τον Alexey Mordashov, έναν από τους πλουσιότερους βιομήχανους της Ρωσίας, να μεταφέρει μια επένδυση 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το όνομά του για να αποφύγει τις κυρώσεις της ΕΕ.
Το Κυπριακό Υπουργείο Οικονομικών είναι ενήμερο για τις μεταβιβάσεις μετοχών και διεξάγεται ποινική έρευνα, όπως δήλωσε στο ICIJ αξιωματούχος του υπουργείου της Κύπρου.
Περίπου την ίδια περίοδο, η PwC Κύπρου βοήθησε στη μεταφορά άλλων 100 εκατομμυρίων δολαρίων για ένα ζευγάρι Ρώσων ολιγαρχών τους οποίους το Ηνωμένο Βασίλειο θα ανακήρυξε σύντομα ως μέρος της «της επιλεγμένης ελίτ» που θα βοηθούσε τον Πούτιν να διεξάγει τον πόλεμό του στην Ουκρανία.
Ο ρόλος της PwC Κύπρου
Συνολικά, η ICIJ διαπίστωσε ότι η PwC Κύπρου συνεργάστηκε με τουλάχιστον 12 από τους 25 Ρώσους που υπόκεινται ήδη σε κυρώσεις από τις δυτικές κυβερνήσεις ή την Ουκρανία μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και τον πόλεμο στο Ντονμπάς. Ωστόσο, η PwC χρειάστηκε λίγους μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 για να ανακοινώσει ότι εγκαταλείπει τη Ρωσία και να διατάξει τις θυγατρικές της να σταματήσουν να εργάζονται για πελάτες που υπόκεινται σε κυρώσεις. «Οποιαδήποτε κύρωση σε συγκεκριμένες ρωσικές οντότητες ή άτομα που επιβάλλεται οπουδήποτε στον κόσμο θα εφαρμοστεί παντού στον κόσμο», ανέφερε η εταιρεία στον ιστότοπό της.
Αποκαλύπτεται, επίσης, ότι οι εταίροι της PwC Κύπρου που εγκατέλειψαν την εταιρεία για να σχηματίσουν έναν νέο πάροχο ανέλαβαν επίσης τη διοίκηση εταιρειών που ελέγχονται από το ζευγάρι των ολιγαρχών που το Ηνωμένο Βασίλειο περιελάμβανε στη λίστα της ελίτ του Πούτιν. Η εταιρεία, που ονομάζεται Kiteserve, είχε χώρο γραφείων στο ίδιο κτίριο με τα γραφεία της PwC στη Λεμεσό της Κύπρου. Η Kiteserve διέκοψε τους δεσμούς μόνο αφότου το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλε κυρώσεις στο ζευγάρι πέρυσι.
Επικαλούμενη την ανάγκη διατήρησης του απορρήτου, η PwC αρνήθηκε να σχολιάσει τις συναλλαγές της με μεμονωμένους πελάτες. Πρόσθεσε ότι συμμορφώθηκε με τις κυρώσεις της ΕΕ και των Ηνωμένων Εθνών πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 και έκτοτε έχει διακόψει τις σχέσεις με 60 πελάτες ως αποτέλεσμα της νέας πολιτικής κυρώσεων της εταιρείας που σχετίζεται με τη Ρωσία.
«Τα εσωτερικά πρότυπα της PwC επανεξετάζονται και ενημερώνονται ώστε να αντικατοπτρίζουν τόσο τα διδάγματα που αντλήθηκαν όσο και τις μεταβαλλόμενες συνθήκες», δήλωσε ο Mike Davies, εκπρόσωπος της PwC, «και δεν διστάζουμε να αναλάβουμε δράση όταν δεν πληρούνται τα πρότυπά μας. Οποιοσδήποτε ισχυρισμός περί μη συμμόρφωσης με τους ισχύοντες νόμους και κανονισμούς λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη, διερευνάται και λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα εάν είναι απαραίτητο».
Η εταιρεία απάντησε ότι το γραφείο της στην Κύπρο είχε «στραφεί σε ένα νέο οικονομικό μοντέλο κατάλληλο για το μέλλον, μεταμορφώνοντας τις δραστηριότητές της» και παρέπεμψε στην ετήσια έκθεση του γραφείου για το 2022. Η ετήσια έκθεση της PwC Κύπρου για το οικονομικό 2023, που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο, ανέφερε μια «σημαντική συρρίκνωση σε επιχειρήσεις που σχετίζονται με την εφαρμογή της παγκόσμιας πολιτικής κυρώσεων.
Το Ηνωμένο Βασίλειο κατηγόρησε έναν εξέχοντα Κύπριο πάροχο εταιρικών υπηρεσιών, τον Δημήτρη Ιωαννίδη, ότι «βοηθούσε εν γνώσει τους Ρώσους ολιγάρχες που είχαν επιβληθεί κυρώσεις να κρύψουν τα περιουσιακά τους στοιχεία σε πολύπλοκα χρηματοοικονομικά δίκτυα».
Η ανάλυση δεδομένων της ICIJ δείχνει ότι η εταιρεία του Ιωαννίδη, MeritServus, διαχειριζόταν τις καθημερινές εργασίες περισσότερων από 100 κυπριακών εταιρειών και καταπιστευμάτων που ανήκουν ή ελέγχονται από Ρώσους ολιγάρχες, συμπεριλαμβανομένου του προπαγανδιστή του Κρεμλίνου Konstantin Malofeyev, ο οποίος ήταν ήδη αντικείμενο κυρώσεων από τη Δύση.
Ο Ρομάν Αμπράμοβιτς και η Chelsea
Τώρα, τα Κυπριακά αρχεία αποκαλύπτουν ότι η MeritServus είχε εκτεταμένη σχέση με έναν από τους πιο εξέχοντες ολιγάρχες της Ρωσίας, τον Ρομάν Αμπράμοβιτς. Ένας δισεκατομμυριούχος με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Αμπράμοβιτς κατά κάποιο τρόπο αποτυπώνει τον ενστερνισμό της ολιγαρχίας του Πούτιν από τις δυτικές ελίτ.
Με αξία 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ο Αμπράμοβιτς είναι μέλος του στενού κύκλου του Πούτιν από τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Έγινε ευρέως γνωστός στη Δύση για το στόλο των γιοτ του και ως ο επί μακρόν ιδιοκτήτης της Chelsea Football Club, της επαγγελματικής ομάδας ποδοσφαίρου του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η ανάλυση της ICIJ διαπίστωσε ότι η MeritServus βοήθησε στη διαχείριση όχι λιγότερων από 14 καταπιστευμάτων εγγεγραμμένων στην Κύπρο που ανήκουν ή ελέγχονται από τον Abramovich. Μερικές φορές η δουλειά γινόταν παράλληλα με το κυπριακό υποκατάστημα του Big Four λογιστικό γίγαντα της Deloitte, το οποίο είχε ιδρύσει ο Ιωαννίδης νωρίτερα στην καριέρα του.
Η MeritServus παρείχε επίσης υπηρεσίες σε εταιρείες του Abramovich που ήταν εγγεγραμμένες σε δικαιοδοσίες μυστικότητας, συμπεριλαμβανομένης της νήσου Μαν, του Τζέρσεϋ και, κυρίως, των Βρετανικών Παρθένων Νήσων, όπου ήταν εγγεγραμμένος ο κύριος όγκος των εταιρειών που ανήκουν στον Αμπράμοβιτς – σχεδόν 100 – διαπίστωσε η ICIJ στην έρευνά της.
Τα Cyprus Confidential δείχνουν επίσης ότι μια οντότητα που ελέγχεται από τον Abramovich πούλησε ένα εξαιρετικά κερδοφόρο μερίδιο σε μια διαφημιστική εταιρεία σε μια οντότητα που ελέγχεται από τον Sergey Roldugin. Κλασικός τσελίστας και μακροχρόνιος φίλος του Πούτιν, ο Roldugin εκτέθηκε στα Panama Papers ως σημαντική προσωπικότητα σε ένα δίκτυο που διοχέτευσε πάνω από 2 δισεκατομμύρια δολάρια μέσω τραπεζών και εταιρειών. Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις στον Ρόλντουγκιν τον Ιούνιο του 2022, περιγράφοντάς τον ως «θεματοφύλακα του υπεράκτιου πλούτου του Προέδρου Πούτιν».
Το έργο εγείρει ερωτήματα για την Τσέλσι σχετικά με το πώς ο Αμπράμοβιτς, κάποτε ιδιοκτήτης της, χρηματοδότησε την επιτυχία του συλλόγου.
Τα αρχεία αποκαλύπτουν ένα δεκαετές μοτίβο πληρωμών αξίας δεκάδων εκατομμυρίων βρετανικών λιρών, μέσω υπεράκτιων σχημάτων εταιρειών που ανήκουν στον Αμπράμοβιτς και προφανώς παραλείφθηκαν από τους οικονομικούς λογαριασμούς της Τσέλσι.
Οι εκπρόσωποι του Αμπράμοβιτς δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχολιασμό.
Εμπλέκουν και τον πρώην Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη
Ο πρώην πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης αναφέρεται στην έρευνα του Guardian για τις πληρωμές Ρώσων ολιγαρχών μέσω Κύπρου. Όπως αναφέρει ο Guardian:
«Μια έρευνα του 2019 από τον συνεργάτη μέσων ενημέρωσης της ICIJ, OCCRP, διαπίστωσε ότι πριν αναλάβει ο Αναστασιάδης, εταίροι στο δικηγορικό του γραφείο υπηρέτησαν ως αξιωματούχοι στις εταιρείες που συνδέονται με τεράστιες ύποπτες επιχειρήσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων συμφωνιών που συνδέονται με συμμάχους του Πούτιν.
Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Αναστασιάδης άφησε την εταιρεία στις δύο κόρες του και άλλους συνεργάτες και ταξίδεψε στη Μόσχα, όπου συναντήθηκε με τον Πούτιν και εξασφάλισε συμφωνίες που προωθούν στενότερους οικονομικούς και χρηματοοικονομικούς δεσμούς».
Ο κορυφαίος Γερμανός δημοσιογράφος Hubert Seipel που πήρε 600.000 ευρώ από το ταμείο του Πουτίν
Έναν κορυφαίο Γερμανό δημοσιογράφο αποκαλύπτουν τα αρχεία που διέρρευσαν για την Κύπρο και αφορούν πληρωμές από Ρώσο ολιγάρχη για προπαγάνδα υπέρ του Πούτιν.
Όπως αποκαλύπτει η έρευνα του Guardian, πρόκειται για πληρωμές 600.000 ευρώ που συνδέονται με έναν από τους πιο ισχυρούς ολιγάρχες της Ρωσίας, τον Alexei Mordashov, σε κορυφαίο Γερμανό δημοσιογράφο. Θεωρείται εδώ και καιρό ως ένας από τους κορυφαίους ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες για τη Ρωσία. Οι πληρωμές αφορούσαν την υποστήριξη της δημοσίευσης δύο βιβλίων για τον Πούτιν.
Πρόκειται για τον συγγραφέα και δημοσιογράφο σε ραδιοτηλεοπτικά μέσα Hubert Seipel που έλαβε οικονομική υποστήριξη για τη δουλειά του σε δύο βιβλία που περιγράφονται από πολλούς ως φιλικά προς τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ο Hubert Seipel, είναι βραβευμένος σκηνοθέτης και συγγραφέας. Πληρώθηκε σε δόσεις, κάτι που σύμφωνα με τα έγγραφα αφορούσε την υποστήριξη σε δύο βιβλία που έγραψε, τα οποία γράφουν την άνοδο του Πούτιν στην εξουσία και προσφέρουν πορτρέτα που περιγράφονται από πολλούς ως φιλικά προς τον Πούτιν.
Η υπόθεση είναι μία από τις πρώτες που συνδέει έναν ισχυρό δυτικό δημοσιογράφο με σημαντικές πληρωμές, κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί από ορισμένους ως απόπειρα φορέων υπέρ του Πούτιν να εξασφαλίσουν θετική κάλυψη στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, σημειώνει ο Guardian.
Τι απαντά η Κυπριακή κυβέρνηση
Η κυπριακή κυβέρνηση απάντησε υποσχόμενη μια «προσέγγιση μηδενικής ανοχής» στις παραβιάσεις των κυρώσεων, καθώς αγωνίζεται να διαφυλάξει το καθεστώς της χώρας ως χρηματοοικονομικού κέντρου.
Ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης δήλωσε:
«Η στρατηγική της κυβέρνησής μας, που ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Μάρτιο του 2023, είναι η μηδενική ανοχή σε θέματα που αφορούν φοροδιαφυγή κυρώσεων και παραβίαση νόμου και κατ’ επέκταση να διαφυλάξει το όνομα της χώρας ως αξιόπιστο χρηματοπιστωτικό κέντρο. Θα ήθελα να τονίσω ότι η κυβέρνησή μας είναι κατηγορηματικά δεσμευμένη στην καταπολέμηση της διαφθοράς και της παράνομης χρηματοδότησης και λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή των κυρώσεων της ΕΕ».
.ieidiseis.gr