Η διεύρυνση της ομάδας των αναδυόμενων οικονομιών των πέντε χωρών, δηλαδή των BRICS, χαρακτηρίστηκε ως «ιστορική» από τον Κινέζο Πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ, αλλά δεν είναι ακόμα σαφές μέχρι πού εκτείνονται τα κοινά συμφέροντα των χωρών.
Η ανάπτυξη των BRICS «θα ενισχύσει περαιτέρω τη δύναμη για την παγκόσμια ειρήνη και ανάπτυξη» δήλωσε ο Κινέζος Πρόεδρος, απευθυνόμενος στους ηγέτες που συγκεντρώθηκαν σε ένα συνεδριακό κέντρο στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής.
Οι χώρες των BRICS, δηλαδή η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα και η Νότια Αφρική, θεωρούνται συχνά ως αντίβαρο στον – υπό δυτική ηγεσία – κόσμο. Οι έξι νέες χώρες, δηλαδή η Αργεντινή, η Αίγυπτος, το Ιράν, η Αιθιοπία, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, πρόκειται να ενταχθούν τον Ιανουάριο, όπως επισημαίνει το BBC.
Brics summit: Is a new bloc emerging to rival US leadership? https://t.co/vWmzPfnv4P
— BBC News (World) (@BBCWorld) August 25, 2023
Η Κίνα ήταν το κράτος που πίεζε περισσότερο για την επέκταση της ομάδας ως μέσο αντιμετώπισης της δυτικής κυριαρχίας.
Ο Στιβ Τσανγκ, διευθυντής του Ινστιτούτου SOAS για την Κίνα με έδρα το Λονδίνο, λέει ότι αν και τα μέλη των BRICS δεν έχουν πολλά κοινά επιφανειακά, ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ προσπαθούσε να δείξει στους ομολόγους του ότι όλοι θέλουν ένα παρόμοιο μέλλον: Κανένας τους δεν θέλει να ζήσει σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από τη Δύση.
Χαρακτηριστικά, ο ίδιος δηλώνει: «Αυτό που προσφέρουν οι Κινέζοι είναι μια εναλλακτική παγκόσμια τάξη πραγμάτων για την οποία οι απολυταρχικοί μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς στις χώρες τους. […] Μπορούν να βρουν μια εναλλακτική κατεύθυνση ανάπτυξης χωρίς να χρειάζεται να αποδεχθούν τους όρους που επιβάλλουν οι δημοκρατικές αμερικανικές και ευρωπαϊκές δυνάμεις».
«Οικοδόμηση εταιρικής σχέσης» μεταξύ των BRICS
O Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, Σιρίλ Ραμαφόζα, ως οικοδεσπότης της Συνόδου Κορυφής των BRICS ανέφερε σχετικά με τη διεύρυνση της ομάδας πως «εκτιμούμε το ενδιαφέρον άλλων χωρών για την οικοδόμηση μιας εταιρικής σχέσης με την ομάδα BRICS». Συνέχισε, μάλιστα, τονίζοντας ότι «περισσότερες χώρες θα ενταχθούν στο μέλλον, αφού τα βασικά έθνη συμφωνήσουν στα κριτήρια ένταξης».
Αυτή τη φορά, όμως, υπήρχαν διχογνωμίες σχετικά με το πόσες χώρες θα πρέπει να επιτραπεί να ενταχθούν και πόσο γρήγορα. Μια συνέντευξη Τύπου των ηγετών είχε προγραμματιστεί για την Τετάρτη (23/08), αφού είχαν κυκλοφορήσει φήμες για την ένταξη πέντε χωρών στην ομάδα των BRICS, αλλά ακυρώθηκε την τελευταία στιγμή.
Ο Πρόεδρος της Βραζιλίας, Λουίζ Ινάσιο Λούλα Ντα Σίλβα, δεν εμφανίστηκε στο δείπνο των ηγετών την Τετάρτη (23/08). Ο λόγος δεν έχει αποκαλυφθεί, αλλά ο ίδιος θα ήθελε τη διατήρηση των δεσμών με τους δυτικούς συμμάχους του και ήταν επιλεκτικός όσον αφορά στην είσοδο νέων μελών στην ομάδα των BRICS.
Στη συνέχεια, το βράδυ της Τετάρτης (23/08), οι δημοσιογράφοι έλαβαν ειδοποίηση για συνέντευξη Τύπου την επόμενη ημέρα, η οποία καθυστέρησε και πάλι κατά δύο ώρες. Αυτά ήταν σημάδια ότι οι συζητήσεις βρίσκονταν σε εξέλιξη μέχρι και την τελευταία στιγμή, καθώς προστέθηκε αιφνιδιαστικά μια έκτη χώρα.
Ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, συμμετείχε μέσω διαδικτύου στη Σύνοδο Κορυφής των BRICS λόγω του κινδύνου να συλληφθεί για φερόμενα εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία. Στην ομιλία του, γι’ άλλη μια φορά, έβαλε στο στόχαστρο τις δυτικές δυνάμεις, λέγοντας ότι ο «νεοφιλελευθερισμός» τους αποτελεί απειλή τόσο για τις παραδοσιακές αξίες στις αναπτυσσόμενες χώρες όσο και για την ανάδυση ενός πολυπολικού κόσμου κατά τον οποίο δεν κυριαρχεί μία χώρα ή ένα μπλοκ. Χωρίς να αναφέρει ονόματα, ήταν σαφές για ποιον μιλούσε ο Πρόεδρος Πούτιν – για τις ΗΠΑ.
Παρ’ όλο που η υπερδύναμη των ΗΠΑ δεν συμμετείχε στη συνάντηση, συζητήθηκε αρκετά. Την Τρίτη (22/08), ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Τζέικ Σάλιβαν, προσπάθησε να υποβαθμίσει τα σχέδια επέκτασης των BRICS, αφού είπε ότι λόγω της απόκλισης των απόψεων των χωρών της ομάδας αυτής σε κρίσιμα ζητήματα, δεν τη βλέπει να «εξελίσσεται σε κάποιου είδους γεωπολιτικό αντίπαλο των ΗΠΑ ή οποιουδήποτε άλλου». Ίσως να έχει και δίκιο.
Από τα έξι νέα μέλη της ομάδας των BRICS, κανένα δεν θεωρείται ως αντιαμερικανικό κράτος, σύμφωνα με τον Σαράνγκ Σιντόρ, διευθυντή του προγράμματος Global South στο Ινστιτούτο Quincy στην Ουάσινγκτον. «Νομίζω ότι το μήνυμα είναι πως πρόκειται για ένα ποικιλόμορφο σύνολο χωρών, καμία από αυτές δεν είναι στενός σύμμαχος των ΗΠΑ, επίσημοι σύμμαχοι, δύο ή τρεις από αυτές θα είναι αντίπαλοι των ΗΠΑ. Ευρύτερα, όμως, δεν πρόκειται για μια ομάδα αντιαμερικανικών κρατών» δήλωσε ο ίδιος στο BBC.
«Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να θέσουν όλους τους κανόνες»
Παρ’ όλα αυτά, η επέκταση των BRICS αντιπροσωπεύει μια αλλαγή. «Δεν είναι πλέον ένας κόσμος, στον οποίο οι ΗΠΑ μπορούν να θέτουν όλους τους κανόνες ή να καθοδηγούν όλους τους θεσμούς. Δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό. Πρόκειται περί αντικατάστασης; Όχι, θα έλεγα πολύ περισσότερο μια συμπληρωματικότητα παρά μια αντικατάσταση που διαφαίνεται στον ορίζοντα» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Σαράνγκ Σιντόρ.
Έτσι, για μια ομάδα που λέει ότι όλοι εκτιμούν και σέβονται τις απόψεις του άλλου, ίσως κανείς δεν κέρδισε ούτε όμως και έχασε. Στην πραγματικότητα, ήταν απλώς μια διπλωματική συγκέντρωση με κάποια δούναι και λαβείν. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν συνελήφθη και, χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία, η Ρωσία εκπροσωπήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής. Η Κίνα πήρε το μεγάλο της σχέδιο για την επέκταση των μελών της ομάδας. Η πίεση της Βραζιλίας για ένα κοινό νόμισμα λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Η Ινδία θεωρήθηκε ότι προσπαθεί να εξισορροπήσει τη φιλία της με την Αμερική. Η Νότια Αφρική, τέλος, φιλοξένησε μια επιτυχημένη συνάντηση χωρίς δημόσιες επιπτώσεις.
ieidiseis.gr
