Τι θα λέγατε εάν σε ένα χειρόγραφο βιβλίο 240 περίπου σελίδων βλέπατε ένα συνδυασμό εικόνων και γραμμάτων, αποκρυφιστικών συμβόλων και σχημάτων και που όλα αυτά μπορεί να έχουν σχέση με θεραπευτικά βότανα, αστρολογία, ιατρική, βιολογία, κοσμολογία, σεξ, αλχημία και άλλα τόσα; Και το πιο σημαντικό: Είναι γραμμένο σε μια ακατανόητη γλώσσα που κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει αποκρυπτογραφήσει!
Ε, σίγουρα θα αιχμαλώτιζε την φαντασία σας όπως και πολλών άλλων απλών ανθρώπων και ειδικών. Για να πω την αλήθεια μου, για κανα χρόνο έκανα κι εγώ την έρευνά μου. Την είδα “απο-κρυπτογράφος” αλλά… τζίφος! Το θετικό είναι πως πέρασα πολύ ευχάριστα τις ώρες που ασχολήθηκα με το μυστηριώδες βιβλίο, έμαθα πολλά.
Πετάμε πίσω, περίπου 600 χρόνια.
Τότε που φαίνεται ότι δημιουργήθηκε το περίφημο Χειρόγραφο του Βόινιτς (Voynich manuscript). Το 2009 λοιπόν, το πανεπιστήμιο της Αριζόνα έκανε τεστ ραδιενεργού άνθρακα στο υλικό του χειρόγραφου. Το αποτέλεσμα έδειξε ότι κατασκευάστηκε μεταξύ του 1404 και του 1438 . Επίσης, το Ερευνητικό Ινστιτούτο ΜακΚρόουν στο Σικάγο ανακάλυψε ότι τα χρώματά του ανήκαν σε εκείνη την περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας. Έχει μελετηθεί από πολλούς επαγγελματίες και ερασιτέχνες κρυπτογράφους, Αμερικανών και Βρετανών κωδικοποιητών από τον Α ‘Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επίσης, τα τελευταία χρόνια, δεκάδες ομάδες ανθρώπων δημιούργησαν ιστοσελίδες με μόναδικό σκοπό την αποκρυπτογράφηση αυτής της ακατανόητης γραφής. Η φήμη του και το ότι για πάνω από 600 χρόνια και δεκάδες ιδιοκτήτες το περιεχόμενο του βιβλίου δεν έχει μεταφραστεί ποτέ, το καθιστούν ως ένα από τα πιο διάσημα άλυτα μυστήρια της ιστορίας.
Ας δούμε που ταξίδεψε το βιβλίο και πόσους ιδιοκτήτες άλλαξε.
Οι ιδιοκτήτες απ’ ότι φαίνεται δεν ήταν και λίγοι.
Ξεκινάμε, καλό κουράγιο!
Λέγεται ότι ανήκε κάποτε στον αυτοκράτορα Ροδόλφο Β΄ (1552–1612), ο οποίος πλήρωσε 600 χρυσά δουκάτα για να το αποκτήσει.
Κατόπιν, το 1622 δόθηκε στον Γιακόμπους Χορτσίσκυ ντε Τεπενέτς, επικεφαλής των βοτανικών κήπων του Ροδόλφου.
Ο επόμενος γνωστός ιδιοκτήτης του χειρόγραφου ήταν ο Γκέοργκ Μπάρες, ένας αλχημιστής που έζησε στην Πράγα στις αρχές του 17ου αιώνα και για τον οποίο λίγα πράγματα είναι γνωστά. Όταν ο Μπάρες πέθανε, το χειρόγραφο πέρασε στην κατοχή του φίλου του Γιάν Μάρτσι, τότε πρύτανη του πανεπιστημίου του Καρόλου στην Πράγα. Αυτός με τη σειρά του έστειλε το βιβλίο στον Κίρχερ, έναν Ιησουίτη λόγιο από το Κολλέτζιο Ρομάνο της Ρώμης με τον οποίο διατηρούσε μακρόχρονη φιλική σχέση και αλληλογραφία, με την ελπίδα να τον βοηθήσει στην αποκρυπτογράφηση. Του τό ‘στειλε λοιπόν το 1666 μαζί με μια επιστολή η οποία αποτελούσε ακόμη μέρος του βιβλίου, όταν το αγόρασε ο Βόινιτς.
Τα ίχνη του βιβλίου χάνονται για τα επόμενα 200 χρόνια (ευτυχώς για τους αναγνώστες του άρθρου), αλλά κατά πάσα πιθανότητα διατηρήθηκε μαζί με την αλληλογραφία του Κίρχερ στη βιβλιοθήκη του Κολέτζιο Ρομάνο. Απ ότι φαίνεται έμεινε εκεί μέχρις ότου τα στρατεύματα του Βίκτωρα Εμμανουήλ κυρίευσαν τη Ρώμη το 1870 και την προσάρτησαν στο ιταλικό βασίλειο. Η νέα ιταλική κυβέρνηση αποφάσισε να δημεύσει αρκετά περιουσιακά στοιχεία της εκκλησίας, ανάμεσα στα οποία και τη βιβλιοθήκη του Κολεγίου.
Σύμφωνα με έρευνες, λίγο πριν να συμβεί αυτό, πολλά βιβλία από τη βιβλιοθήκη του πανεπιστήμιου μεταφέρθηκαν στις προσωπικές βιβλιοθήκες των ακαδημαϊκών που εξαιρούνταν από τη δήμευση. Η αλληλογραφία του Κίρχερ ήταν ανάμεσα σε αυτά τα βιβλία και προφανώς και το χειρόγραφο Βόινιτς, καθώς ακόμη φέρει τον αριθμό καταλόγου της βιβλιοθήκης του Πίετερ Μπεξ, επικεφαλής των Ιησουιτών και πρύτανη του Πανεπιστήμιου εκείνη την εποχή.
Η προσωπική βιβλιοθήκη του Μπεξ μεταφέρθηκε στη Βίλλα Φρασκάτι, μια μεγάλη αγροικία κοντά στη Ρώμη που είχαν αγοράσει οι Ιησουίτες το 1866 και στέγαζε τη διοίκηση του Ιησουιτικού Κολλέτζιο Γκισλέρι.
Κι ερχόμαστε στον Βόινιτς. Γύρω στα 1912, το Κολλέτζιο Ρομάνο είχε οικονομικές δυσκολίες και αποφάσισε να πουλήσει μερικά από τα περιουσιακά του στοιχεία. Ο Βίλφριντ Βόινιτς αγόρασε 30 χειρόγραφα ανάμεσα στα οποία και εκείνο που σήμερα είναι γνωστό με το όνομά του. Το 1930, μετά τον θάνατό του, το χειρόγραφο κληρονόμησε η χήρα του, συγγραφέας Έθελ Λίλιαν Βόινιτς η οποία το 1960 πέθανε, αφήνοντας το χειρόγραφο στη φίλη της Αν Νιλ. Το 1961 η Νιλ πούλησε το βιβλίο στον παλαιοπώλη βιβλίων Χανς Κράους, ο οποίος, μη μπορώντας να βρει αγοραστή, το δώρισε στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ το 1969 όπου καταλογογραφήθηκε ως MS 408.
Ουφ!
Θεωρίες για τη γλώσσα
Το μυστήριο του χειρογράφου Βόινιτς συνεχίζεται καθώς οι ειδικοί σε όλο τον κόσμο ακόμη διερωτώνται: “Τελικά, έσπασε ο μυστηριώδης κώδικας”; Κάποιοι λένε πως ναι! Πλέον ξέρουμε τι γράφει! Η αισιοδοξία αυτή στηρίζεται στο ότι ένανς Βρετανός επιστήμονας ο δρ. Τζέραρντ Τσέσιρ που έχει την υποστήριξη του Βρετανικού Πανεπιστημίου του Μπρίστολ, λέει ότι «έσπασε» τον κώδικα του χειρόγραφου. Ισχυρίζεται ότι είναι γραμμένο σε πρωτο-Ρομανικά (πρόγονο των σημερινών Ρομανικών γλωσσών) στις οποίες περιλαμβάνονται τα Πορτογαλικά, τα Ισπανικά τα Γαλλικά, τα Ιταλικά τα Ρουμάνικα, τα Καταλανικά και τα Γαελικά (τι σόι γλώσσα είναι αυτή(!)).
Παρόλα αυτά, οι περισσότερες από τις σελίδες του χειρόγραφου παραμένουν ακόμη αμετάφραστες. Εάν η θεωρία του επικυρωθεί (στην παρούσα φάση λίγοι ακαδημαϊκοι συμφβνούν μαζί του) το επόμενο βήμα θα είναι η εφαρμογή της για τη μετάφραση ολόκληρου του χειρόγραφου, καθώς και η σύνταξη ενός βοηθητικού λεξικού. Επίσης, άλλοι επιστήμονες από Ρωσία και Τουρκία, ισχυρίζονται ότι σπάσαν τον κώδικα του βιβλίου. Μπορείτε να βρείτε αρκετά βίντεο στο Youtube σχετικά με τις ανακαλύψεις τους. Καμία όμως από τις πολλές υποθέσεις που προτάθηκαν τα τελευταία εκατό χρόνια δεν έχει επαληθευτεί.
Θεωρίες για το περιεχόμενο και τον σκοπό του βιβλίου
Οι θεωρίες που κυκλοφορούν είναι πολλές, κάποιες λιγότερο και κάποιες περισσότερο βάσιμες.
Σύμφωνα με την έρευνα του δρ. Τζέραρντ Τσέσιρ που είδαμε παραπάνω, το χειρόγραφο περιέχει συμβουλές για το σεξ, πληροφορίες για γονείς, για ιαματικά λουτρά, κείμενα ψυχολογίας και συνταγές βοτάνων.
Άλλοι αναλυτές λένε πως η συνολική εντύπωση που δίνεται από τις σωζόμενες σελίδες του χειρογράφου δείχνει ότι προοριζόταν για χρήση ως φαρμακολόγιο ή περιγράφει θέματα μεσαιωνικής ή πρώιμης σύγχρονης ιατρικής. Το 2014, έρχονται οι Άρθουρ Τάκερ και Ρέξφορντ Τάλμπερτ να δημοσιεύσουν μια μελέτη σύμφωνα με την οποία ισχυρίζονται ότι ταυτοποίησαν 37 φυτά, 6 ζώα, και 1 ορυκτό. Τα συγκεκριμένα είδη τα βρίσκουμε στη Νέα Ισπανία και τις γύρω περιοχές. Κάτι τέτοιο προσδίδει σχετική χρονολόγηση στο χειρόγραφο την περίοδο 1521 έως περίπου το 1576, γεγονός που δε συμφωνεί με τα αποτελέσματα της ραδιοχρονολόγησης της περγαμηνής. Η συγκεκριμένη θεωρία έχει δεχτεί την κριτική αρκετών ερευνητών. Παρόλα αυτά, οι μπερδεμένες λεπτομέρειες των εικονογραφήσεων έχουν δώσει τροφή για πολλές θεωρίες σχετικά με το περιεχόμενό του, και το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε.
Τι είναι τελικά; Είναι Βοτανολόγιο; Μήπως περιέχει μυστικά και χάρτες Αλχημιστών; Είναι Αστρολογικό βοτανολόγιο ή οδηγός για μαμάδες και μπαμπάδες; Σε κάθε περίπτωση τόσο οι εικόνες των φυτών που δεν έχουν ακόμη ταυτοποιηθεί όσο και οι μορφές γυναικών ή ακόμη και οι αστρολογικοί χάρτες που βρίσκονται μέσα στο βιβλίο, δεν αποκαλύπτουν στοιχεία ώστε να σταθεί καμία από τις παραπάνω θεωρίες.
Τι πιστεύουν οι υπόλοιποι ακαδημαϊκοί;
- Είναι απάτη
Τα περίεργα χαρακτηριστικά του κειμένου (όπως οι διπλές και τριπλές λέξεις), το ύποπτο περιεχόμενο των εικονογραφήσεων (όπως τα “συγκολλημένα” φυτά), η απουσία ιστορικών αναφορών και η σθεναρή αντίστασή του στις προσπάθειες αποκωδικοποίησης έχουν οδηγήσει πολλούς στο συμπέρασμα ότι το χειρόγραφο μπορεί να είναι απάτη.
2. Είναι κώδικας αντικατάστασης
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, το χειρόγραφο περιέχει κείμενο κατανοητό σε κάποια ευρωπαϊκή γλώσσα, που σκόπιμα παραποιήθηκε και έγινε ακατανόητο με τη μετατροπή του στο “αλφάβητο” Βόινιτς δια μέσω κάποιου είδους κρυπτοσυστήματος, ενός αλγόριθμου που δρούσε σε μεμονωμένα γράμματα.
3. Είναι κώδικας σημειωματάριου
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, οι “λέξεις” του χειρόγραφου Βόινιτς στην πραγματικότητα είναι κώδικες που αντιστοιχούν σε άλλες λέξεις ενός “λεξικού” ή “σημειωματάριου” όπου βρίσκονται οι αντίστοιχες κανονικές λέξεις.
4. Είναι οπτικός κώδικας
Ο Τζέιμς Φιν, προτείνει ότι το χειρόγραφο είναι στην πραγματικότητα κωδικοποιημένα Εβραϊκά. Αν τα γράμματα του βιβλίου μεταγραφούν σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Αλφάβητο Βόινιτς, πολλές από τις λέξεις του μπορούν να θεωρηθούν εβραϊκές, που επαναλαμβάνονται με διάφορες παραμορφώσεις για να μπερδέψουν τον αναγνώστη.
5. Είναι μικρογραφία
Μετά την επανεμφάνιση του χειρόγραφου το 1912, μια από τις πρώτες προσπάθειες να αποκαλυφθεί το μυστικό του βιβλίου (και μια από τις πρώτες διαβεβαιώσεις για την αποκρυπτογράφησή του) έγινε το 1921 από τον Ουίλιαμ Νιούμπολντ του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Η υπόθεσή του ήταν ότι το κείμενο δεν είχε κάποιο συγκεκριμένο νόημα, αλλά το κάθε “γράμμα” στην πραγματικότητα αποτελούνταν από μια σειρά μικροσκοπικών χαρακτήρων, ορατών μόνο με μεγέθυνση (κουφό;).
6. Είναι στεγανογραφία
Αυτή η θεωρία υποστηρίζει ότι το κείμενο του χειρόγραφου είναι ως επί το πλείστον χωρίς νόημα, αλλά περιέχει χρήσιμη πληροφορία κρυμμένη σε δευτερεύουσες λεπτομέρειες. Για παράδειγμα, στο δεύτερο γράμμα κάθε λέξης, ή τον αριθμό των γραμμάτων κάθε γραμμής. Αυτή η πρακτική, που λέγεται στεγανογραφία, είναι πολύ παλιά και περιγράφεται από τον Γιοχάννες Τριθέμιους το 1499.
7. Είναι εξωτική φυσική γλώσσα
Το 1976, Ο Τζέιμς Τσάιλντ της NSA πρότεινε ότι το χειρόγραφο είναι γραμμένο σε “άγνωστη έως τώρα βόρεια γερμανική διάλεκτο”. Στα τέλη του 2003, ο Πολωνός Ζμπίγκνιου Μπάνασικ υποστήριξε ότι το χειρόγραφο είναι κείμενο στη γλώσσα Μαντσού και κυκλοφόρησε μια ημιτελή μετάφραση της πρώτης σελίδας του χειρόγραφου.
8. Είναι τεχνητή γλώσσα
Η περίεργη εσωτερική δομή των “λέξεων” του χειρόγραφου οδήγησε τους Γουίλιαμ Φρίντμαν και Τζον Τίλτμαν στο συμπέρασμα ότι το κείμενο είναι μια τεχνητή γλώσσα, ειδικότερα, μια “φιλοσοφική” τεχνητή γλώσσα.
9. Είναι Γλωσσολαλιά
Στο βιβλίο τους, οι Κέννεντυ και Τσώρτσιλ επισημαίνουν την πιθανότητα το χειρόγραφο να είναι προϊόν μιας περίπτωσης “επικοινωνίας με το υπερπέραν” ή “τέχνης του περιθωρίου”. Αν κάτι τέτοιο ισχύει, ο άγνωστος συγγραφέας του χειρόγραφου αναγκάστηκε να γράψει τα κείμενα με ένα τρόπο που θυμίζει αυτόματη γραφή, είτε υπακούοντας σε κάποιες “φωνές” είτε λόγω εσωτερικής παρόρμησης. Να τα και τα μεταφυσικά!
Υποθέσεις για τον συγγραφέα
Πολλά ονόματα έχουν προταθεί για τον πιθανό συγγραφέα του χειρογράφου.
Πάμε να δούμε μερικούς.
– ο Φραγκισκανός μοναχός και λόγιος Ρότζερ Μπέικον (1214-1294).
– Ο Τζων Ντη, μαθηματικός και αστρολόγος στην αυλή της βασίλισσας Ελισάβετ της Α΄.
– Ο συνεργάτης του Ντη στη Πράγα, Έντουαρντ Κέλλυ .
– Ο Βίλφριντ Βόινιτς! Πολλοί υποπτεύθηκαν ότι ο ίδιος ο Βόινιτς πλαστογράφησε το χειρόγραφο.
– Ο Γιάκομπους Σινάπιους, ειδικός στη βοτανολογία, προσωπικός γιατρός του Ροδόλφου του Β’ και επιστάτης των βοτανικών του κήπων.
– Ο Αντόνιο Αβερλίνο, Ιταλός αρχιτέκτονας της Αναγέννησης, προκειμένου να κρυπτογραφήσει και να μεταφέρει στρατιωτικά μυστικά και μηχανικές κατασκευές από τα ταξίδια του στην οθωμανική αυτοκρατορία.
– Ο Κορνέλις Ντρέμπελ. Ο Ρίτσαρντ ΣάνταΚολόμα υπέθεσε ότι το χειρόγραφο συνδέεται πιθανώς με τον Κορνέλις Ντρέμπελ, υπονοώντας αρχικά ότι ήταν κρυπτογράφημα των σημειώσεών του στη μικροσκοπία και την αλχημεία και υποθέτοντας αργότερα ότι συνδέεται με το ουτοπικό μυθιστόρημα του Φράνσις Μπέικον Νέα Ατλαντίς στο οποίο φέρονται εμφανίζονται θέματα σχετικά με τον Ντρέμπελ.
– Τελευταίος αλλά όχι αμελητέος ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Όπου γάμος και χαρά η Βασίλω πρώτη ή όπου υπάρχει μυστήριο, τσουυυυυπ να τος και ο Ντα Βίνσι.
Πάμε στο σήμερα:
Μόνο ένα αντίγραφο υπάρχει αυτή τη στιγμή και βρίσκεται μέσα σε μια κρύπτη στη βιβλιοθήκη Μπάινεκε στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ. Απ’ ότι φαίνεται, πάρα πολλοί άνθρωποι ήθελαν να κάνουν την έρευνά τους πάνω στο πρωτότυπο βιβλίο αλλά το Γέιλ τους έλεγε: “Οοοχιι, θα το χαλάσετε“. Έτσι, μετά από 10 χρόνια προσπάθειας, το Γέιλ έδωσε το δικαίωμα στον ισπανικό εκδοτικό οίκο Siloe ο οποίος ειδικεύεται στην αναπαραγωγή παλαιών βιβλίων και χειρόγραφων, να παράγει 898 (ούτε κάν 900) αντίτυπα του βιβλίου και να τα διαθέσει προς πώληση. Έτσι τα αντίγραφα Siloe τα οποία θα κοστίζουν μεταξύ 7000€ και 8000€ (!) το κάθένα, είναι πραγματικά μόνο για τους λάτρεις και συλλέκτες βιβλίων. Θα μου πείτε, τί έρευνα μπορεί να γίνει σε ένα αντίγραφο; Μήν σας ξεγελάει ο όρος. Τα βιβλία που θα εκδοθούν θα είναι ακριβή, συμπεριλαμβανομένων της κάθε τρύπας, λεκέ, σχισίματος κουτσουλιάς που υπάρχει στο πρωτότυπο. Γι’ αυτό θα κοστίζουν και τόσα λεφτά άλλωστε.
Δατς ιτ! Ένα βιβλίο που δεν μπορεί να γίνει κατανοητό από κανέναν εκτός ίσως από το συγγραφέα του, να πωλείτε προς 7000€! Βέβαια, ίσως μια μέρα μάθουμε σημαντικά πράγματα μέσα από το χειρόγραφο Βόινιτς και το ποσό των 7000€ να φαντάζει μικρό σε σχέση με τις πληροφορίες που θα λάβουμε, με την προϋπόθεση ότι δεν ήταν κάποια περίτεχνη Αναγεννησιακή φάρσα. Μέχρι τότες, ας “χαζέψουμε” τις καταπληκτικές και μυσηριώδεις σελίδες του.
Και όπως πάντα, δεν θα σας αφήσω έτσι: Το βρήκα στο ίντερνετ και σας το παρουσιάζω:
https://archive.org/details/TheVoynichManuscript
Προσγειωνόμαστε στο παρόν, θα τα πούμε σύντομα. Στέι σέιφ.
Ν.Ν.
